Ерөнхий  мэдээлэл
Голчлон  төмрийн  сульфидүүдээс  тогтсон  хүдэртэй  ордуудыг  колчеданы  ордууд  гэж  нэрлэдэг. Колчеданы  ордууд  сульфидүүдийн  цул  хуримтлалаас,  эсвэл  шигтгээ  хүдрээс  тогтож  байгаагаас  хамааралгүйгээр  голслон  пирит,  пирротин,  хааяа  марказитаас  тогтдог  ба  халькопирит,  борнит,  сфалерит,  гандмал  хүдэр  болон  бусад  хүдрийн  эрдсүүдийг  агуулж  байдаг.  Хүдрийн  бус  эрдэс  бага  хөгжсөн  ба  голчлон  барит,  кварц,  карбонат,  серицит,  хлорит,  гипсээс  тогтоно.Агуулагч  чулуулаг  колчеданы  хүдрийн  хэвтээ  хажуугаар  хлоритжилт,  серицитжилт,  кварцжилт,  пиритжилтэнд  ихэнхдээ  автсан  байна.  
 
Колчеданы  ордууд  далай,  тэнгисийн  вулканоген  гаралтай  спилит-кератофир,  диабаз-альбитофирын  формаацын  чулуулагтай  эвшил  үүсгэж  офиолитын  буюу  ногоон  чулууны  бүсүүдээр  байршсан  байдаг.   Ийм  тогтоцтой  томоохон  бүсүүдээр  колчеданы  ордууд  гинж  маягаар  цувж  байрласан  байдаг  бөгөөд  хэдэн  мянган  км  урт  сунасан  бүсүүд  үүсгэсэн  байх  нь  ч  тохиолддог.   Агуулагч  чулуулаг  нь  сул  метаморфжсан  тохиолдолд колчеданы  ордуудын  хүдрийн  биет  нь колломорф  бүтэцтэй  хүдрээс  тогтсон изометрлэг,  сунасан  шток,  давхарга  маягийн  хэлбэртэй.  Харин  метаморфжсан  чулуулаг  дотор  голчлон  давхарга  маягийн  хэлбэртэй  байх  ба  хүдэр  нь  талстжсан  бүтэцтэй.

Колчеданы  ордууд  гол  3  төрлийг  үүсгэдэг.  Үүнд:
1.    Хүхрийн  колчеданы  ордууд.  Хүдрийг  нь  хүхрийн  хүчил  үйлдвэрлэхэд  ашигладаг.
2.    Зэсийн  колчеданы  ордууд.  Хүдрийг  нь  хайлуулж  зэс  гаргаж  авдаг.
3.     Холимог  металлын  колчеданы  ордууд (Алтайн  ба  куроко  төрөл).  Зэс,  хар тугалга,  цайр  гаргаж  авдаг.  
Колчеданы  ордуудыг  ашиглах  явцад  барит,  алт,  мөнгө,  зарим  ордоос  гипс,  висмут,  мышъяк,  кадми,  селен,  теллурийг  дайвраар  гаргаж  авна.   

Колчедан  гэдэг  нэр  томъёог  оросын  геологууд  хэрэглэдэг  бол  барууны  орнуудад  цул  сульфидын  (массив  сульфидын)  ордууд  гэсэн  нэр  томъёог  хэрэглэдэг.   
       Гарал  үүсэл
Колчеданы  ордууд нь  гүний  вулканоген  эх  үүсвэрээс  гарч  байгаа хий – гидротермаль  эрдэсжсэн  уусмалаас   далай,  тэнгисийн  ёроолд  үүсдэг.  Хүдрийн  бодисын  зарим  хэсэг  нь   хий – усан  уусмал  өгсөх  замд  вулканоген – метасоматит  хүдэржилт  үүсгэдэг  бол  зарим  хэсэг  нь  далай,  тэнгисийн  ёроолд  гарч  ирж  вулканоген – тунамал  хуримтлал  үүсгэдэг. Вулканоген – метасоматит  хүдэржилт  голчлон  шигтгээ – судаллаг,  штокверк,  судал – шигтгээ -- судаллаг  хэлбэртэй  байдаг  ба  хөл  хүдэр  гэж  нэрлэдэг.  
Колчеданы  хүдэржилт  хэд  хэдэн  үе  шатаар  үүссэн  байдаг  бөгөөд  эхний  үе  шатанд  үүссэн  хүдрийн  хэмхдэсүүдийг   дараагийн  үе  шатны  хүдэр  цементэлсэн  байх  нь  олонтоо  ажиглагддаг.  
Үүсэх гүн: Далайн ёроолд бага гүнд үүсдэг. Бага гүнд үүсдэг болохыг дараах шинж төрхүүд харуулдаг:
1.    Галт уулын тунамал чулулагийн зүсэлтийн дээд хэсэгт ихэвчлэн тохиолддог. Уралын Кабаны ордод хийсэн судалгаагаар 100-аас 700м гүнд үүссэн.
2.    Агуулагч чулуулаг нь пропилитжилт, каолинжилт, монтмориллонитжилт гэх мэтийн бага зэрэглэлийн  хувиралд өртсөн байдаг.
Температур: Далайн усны даралтаас хамаарч температур нь өөр өөр байна: гадаргуу орчимд -100°С, 100м -180°С, 200м-215°С, 500м-265°С, 2000м-365°С.
Цул сульфидийн орд үүссэн температур өргөн хүрээнд хэлбэлздэг.
Хүдэр үүсгэгч эрдэсүүдийн оромын судалгаанаас үзэхэд 160°С 650°С байна.  
Хүдэр үүсгэгч уусмалын физик-химийн шинж чанар: Орчин үеийн идэвхитэй галт уулын судалгаагаар г.у-ын хийнд ус 98%, бусад нь S, H2S, SO2, SO3, COS, Cl, F, H2 зэрэг хийнүүд агуулагддаг байна. Эдгээрээс гадна тодорхой хэмжээгээр Si, Al, шүлтлэг элементүүд мөн металлууд агуулагддаг байна. Хийн найрлага г.у-ын үйл ажиллагааны хожуу үе шатанд найрлагын хувьд өөрчлөгдөж байдаг. Эхний үе шатанд өндөр температурын хэт хүчиллэг галойд хийнүүд байх ба тэдгээр нь Si, Al ихээр агуулсан байдаг. Цаашид температур буурахад хүчиллэг чанар буурч сульфат-хлоритийн найрлагатай болох ба эцэстээ бага температуртай болоход бараг саармаг хлорид-гидрокарбонат-сульфат найрлагатай болно.
Хүдэржилтийн үе шат: Үндсэнд нь 3 үе шатанд хуваадаг.
1.Хүдэржилтийн өмнөх үе: өндөр температур, хүчиллэг орчин зонхилдог. Чулуулаг гидротермаль-метасоматит хувирал өртөж улмаар хүдрийн элементүүдийн хуваарьлалт  явагдна. Хувирал нь 4 төрлийн бүслүүржилттэйгээр явагддаг. Энэ нь Хүдэржилтийн төвөөс холдох  дараалалаар: кварцит  кварц-серицит  серицит-хлорит  хлорит/пропилит. Температур нь 400°С - 200°С, Ph= эхний үед 4-5, хржуу үед 6-8 байна.
2. Сульфид хуримтлалын үе: Хүдэржсэн гидротермаль уусмалаас төмрийн сульфидийн хүдрийн ихнэх хэсэгийн хуримтлал явагдна. Химйин хувьд харьцангуй тогтвортой, хүдрийн уусмал нь хүхэр болон төмрийн ионоор хэт ханасан байдаг учир марказит, пирит, пирротин хэлбэртэйгээр цул коллойд хэлбэртэй хуримтлал үүсгэдэг.
3. Хүдэржилтийн үе: Цул сульфидийн ордод хийсэн судалгааны үр дүнгээс харахад энэ үе шатанд гидротермаль уусмал нь хүхэргүй эсвэл химийн хувьд идэвхтэй хүхрээр ядуурсан харин өнгөт металыг хлоридийн уусмал эсвэл комплекс уусмал хэлбэрээр агуулж байсан гэж үздэг. Ийнхүү метал агуулсан хлоридлог бараг саармаг бага зэргийн хүчиллэг найрлагатай уусмалаас хүдрийн гол хэсгийн хуримтлал явагддаг. Энэ үе шатны төгсгөлийн шатанд агуулагч чулуулаг тодорхой хэмжээгээр кварц-серицит-карбонат-хлоиритийн найрлагатай хувиралд өртсөн байдаг. Зарим тохиолдолд пиритжилт, кальцитжилт, каолинжилт илэрдэг.
Ихэнх цул сульфидийн ордууд нь бүслүүрлэг тогтоцтой байдаг. Төв болон доод хэсэгтээ пирит-пирротин, гадаад болон дээд хэсэгтээ өнгөт металын сульфидээр баян байна.