Нийтлэг ойлголтыг орлох зүйл үгүй.
Хөрөнгө оруулалтын талаарх нийтлэг ойлголтын журам нь үйлдвэрлэлийн бусад салбар дахь хөрөнгө оруулалтыг бодвол уул уурхайн хувьд илүү бодитой юм. Уул уурхайн үйлдвэрлэлийг тодорхойлдог нэг сэтгэл татам томъёолол байна гэвэл энэ нь олны анхаарлыг татсан амжилт байх бөгөөд оролцсон хүн болгон баян болж тэтгэвэрт гарсан явдал юм. Энэхүү номыг хамгийн анхлан зохиосон хүн хөрөнгө оруулалтын талаарх хэлэлцүүлэгтээ дараах зүйлийг хавсаргасан байдаг ба энэ нь «хамгийн урьд хөрөнгө оруулахаасаа өмнө судал. юм. Энэ бол тэр үед ч үнэн байсан одоо ч гэсэн үнэ цэнээ алдаагүй билээ.
Эрдсийн уурхайд хайгуул хийж буй жижиг компанид хөрөнгө оруулах нь том компанид хөрөнгө оруулахаас илүуү эрсдэлтэй. Хайгуулын жижиг компаниуд ялангуяа өндөр технологи бага ашигладаг газрын тосны жижиг хамтарсан бусад компаниуд хэрэв амжилт олбол илүү их өгөөж өгнө. Нөгөө талаас хэрэв нурвал илүү эрсдэл хүлээх болно. Алдах зүйлд хэзээ ч бүү хөрөнгө оруул гэсэн нэг ухаалаг дүрэм байдаг. Жижиг хэмжээний хайгуул хийхийг бооцоот тоглоом гэж ойлгох хэрэгтэй бөгөөд үүнд мөнгөө оруулахгүй байвал зохино. «Хямд худалдан авч, үнэтэй зар» гэсэн улиг болсон дүрэм нь зах зээлийн хаа нэгэн газраас илүү энд хувьцааны үнэ өсвөл хүмүүс Диэд Кат Фоллс дахь уул уурхайн том хэмжээний тоглоомын талаар ярих бөгөөд ингэснээр амархан мөнгө олдоно гэсэн үг. Нэг хувьцаанаас нөгөө хувьцаа руу шилжих явдал нь гагцхүу таны брокерт л мөнгө оруулах болно. Сайн хөрөнгө оруулалтыг олж, түүнтэйгээ хамтран ажиллах явдал ихэнхдээ сайн стратеги байдаг. Ийм хувьцааг олох нэг сайн арга бол ажиллаж буй хумуүсийг нь харах явдал билээ. Хэрэв тэд төслийг цааш нь явуулах шинжтэй байвал энэ сайны дохио бөгөөд тэд авьяаслаг, хөдөлмөрч байна гэсэн үг юм.

Ил тод болгох.
Хувьцаат компанийн хувьд холбогдох үнэт цаасны дүрэм журмын дагуу компанийхаа нийтлэлд «бүх баримт, материалыг бүрэн гүйцэд, үнэн зөв, ил тод» болгох шаардлага тавьдаг бөгөөд нийтийн зах зээлд засгийн газрын болон бусад төрлийн хувьцаа гаргасны дараа санхүүгийн байнгын ил тод байдал, материалын өөрчлөлтийн талаарх мэдээллээ тодорхой хугацаанд бий болгох хэрэгтэй.
□   Бүх тандалт, шинжилгээний үр дүнгийн шинж байдал.
□   Хайгуулын мэдээллийн тайлбарын дэлгэрэнгүй, ирээдүйн ажлын төлөвлөгөөний шинж
□   Геологи, эрдсийн олдворт газар, олсон эрдэсжүүлэлтийн төлөв байдал.
□   Эрдсийн тархалт, чулуулгийн төрлүүд, бүтцийн хяналт сорьцын интервалыг тогтоодог тээрэмдэлтийн шалгуур үзүүлэлтүүд болон бага төвшний интервал дахь ямар нэг онцлог хэсгийг ялгах.
и   Цуглуулсан дээжийн байршил, дугаар, төрөл, шинж, зайчлал, нягтшилын болон тархсан талбайн талаарх дэлгэрэнгүй мэдээлэл.
□   Сорьцын төрөл буюу хэрэглэж буй шинжилгээний журам, сорьцын дээжийн хэмжээ, нэр, байршил буюу баталгаажуулах шинжилгээний лаборатор ба
□   Хувь хүмүүсийн хийсэн шинжилгээний бодитой байдал, аль болох их хэмжээгээр мэдүүлэх
Хэрэв хөрөнгө оруулагчид дэлхий дээрх болон техникийн мэдээллийг хэрхэн ойлгохоо мэдэхгүй бол үр дүнгээ өгөхгүй. Эрдсийн төсөл болгон ялгаатай, нэг төсөлд хамаатай зүйл нөгөө төсөлд шал хэрэггүй зүйл болдог гэдгийг ойлгох нь чухал билээ. Мөн уул уурхайн компаниуд өөрсдийнхөө толилуулж буй төслийн аль болох гэгээтэй талыг гаргах сонирхолтой байдаг ч гэдгийг мэдэхэд илүүдэхгүй болов уу. Үүний уршгаар хөрөнгө оруулагч нар хэвлэл мэдээлэл дэх өрөмдлөгийн үр дүн, нөөц, баялгийн тооцоолол, зэрэг техникийн мэдээллийн эдийн засгийн ач холбогдлыг нь ойлгохын тулд судалж үзвэл зохино.
Өрмийн суурь машин аль ч талаараа «төгс машин» биш ээ. Ямар ч дэмжлэг, хэвлэл мэдээлийн таатай орчин компаниудыг сайн үр дүн хүлээж байхад сөрөг үр дүн мэт мэдээлдэг таагүй зүйлээс сэргийлж чадахгүй. Үнэ хямдруулан яаралтай худалдсанаар туршлагатай тоглогч санаачлагыг гартаа авна. Иймээс өрөмдлөгийн үр дүнгийн эдийн засгийн ач холбогдол, орд газрын байршил болон олборлолтын уялдаатай байдлыг ойлгох нь хөрөнгө оруулагчдад чухал ач холбогдолтой. Бусад хүмүүс зарж байхад та ганцаараа худалдан авахыг хүсэхгүй. Эдгээр үр дүнг шинжлэх эхний алхам бол жирийн нэгэн олборлох үйл ажиллагааны аль нь эдийн засгийн хувьд ашигтай байна гэдгийг мэдэхээс эхэлнэ. Ерөнхийдөө том орд газруудын хувьд ил уурхай, яг адил металлтай далд уурхайг бодвол захын агуулга нь бага, үйл ажиллагаа нь илүү тогтвортоa байна. Жишээ нь умард Онтариод оршдог Дом алтны уурхай нь ил уурхай ажиллуулдаг бөгөөд нөөц нь 1 тоннд 2.3 грамм байна. Харин далд уурхайн хувьд дээрх үзүүлэлт нь 4.3 грамм юм. 30 метрийн өрмийн дээжийн агуулга нь газрын гадаргаас доош 5 метрээс эхлэн 1 тоннд 1 грамм алт байвал, мөн түүнд хүрч очиж болох дэд бүтэц хөгжсөн байвал эдийн засгийн сонирхол байж болох юм. Төрийн мэдэлд олон тооны, зардал багатай, захын агуулга нь бага ил уурхай байдаг учир бага зардалтай уусмалын аргаар алт олборлодог.

Энэ нь хүдрийн биетийг хөндлөн өрөмдөхөөс илүү зөв мэдээллийг өгнө. Компани эрдэсжсэн бүсийг хажуу тийш нь өрөмдөхөөс илүү гүн рүү нь байнга өрөмддөг. Энэ нь хайгуулын төслийн ажлын эхэн үед хүдрийн тогтцын талаар буруу ойлголт өгөх байдал бий болгоно. Ийм маягаар өрөмдсөн цооногийн мэдээлэл нь хүдрийн биетийн өргөний талаар ямар ч мэдээлэл өгөхгүй.
Энэхүү номын хаа нэгтээ Баялаг гэдгийг газар дахь эрдэсжилтийн эх бие, Нөөц гэдгийг эдийн засгийн үр ашигтай эх үүсвэрийн хэсэг гэж тэмдэглэсэн байгаа.
Уул уурхай бол нилээн нэр хүндтэй томоохон бизнес ч сүүдэрт нь нуугдагч уран үгтэй өөдгүй хүмүүс, луйврын ажил, залилан мэхлэх явдлаас ашиг хонжоо олдог хуурамч эрдэмтэд байдаг. Тэд Марк Твений амьдарч байх цаг үед ч байсан одоо ч байсаар байна. Муу нэрээр алдаршсан Бре-Х эрдсийн давслалт буюу агуулгыг хуурамчаар нэмэгдүүлэх луйвар нь уул уурхайн түүхэнд зүрх зоригтойгоор хийсэн залилан гэдэг. Алттай холбогдох ихэнх залилан учир битүүлэг байдал, толгой эргүүлсэн зүйлээрээ зөвхөн луйварчдыг татаад зогсохгүй, баяжих нь гарт нь ороод ирсэн гэдэгт баттай итгэсэн, зориг тэмүүлэлтэй хөрөнгө оруулагчдыг ч татаж байдаг. Луйврын хүрээ, хэмжээ нь хувьцаагаар «оролдох»-оос эхлээд худлаа туршилт, хуурамч сорьцын шинжилгээ буюу «давслалт»-ын талаарх ташаа мэдэгдэл хүртэл байна. Хамгийн сонгодог хувьцааны луйвар бол «хөөрөгдөх ба унтраах» юм
(Давслах гэдэг нь чулуулгийн дээжид буй металлын агуулгыг хуурамчаар өсгөхийг хэлнэ)
Давслах  луйвар нь байнга биш ховор тохиолддог сорьцын үр дүн нь ер бусын өндөр буюу тухайн газар нутгийн газарзүйн ерөнхий төлөвтэй тохирдоггүй учир гол төлөв хурдан баригддаг. Залилангийн хэрэг байнга баяжиж байгаа бөгөөд хамгийн сүүлийн үеийн луйварт маш нарийн арга хэрэглэж байсан нь Индонези дэх Бре-Х Бусанд харагдсан. Давслах явдал нь урьдаас тооцоолсон металлыг сорьц байдлаар худал үр дүнд итгүүлэхийг оролдох явдал юм. Эрдсийн, нэн ялангуяа үнэт металлын хайгуулын явцад гарсан давслах луйврын урт, жигшүүр хүрэм түүх байдаг. Туршилтын үр дүнг өөрчлөхөд тун бага хэмжээний алт, мөнгө, платин хэрэгтэй бөгөөд амьдрал дээр ч гэсэн харьцангуй амархан. Жинхэнэ үнэт металлын эрдэсжүүлэлт нь зарим үед энгийн нүдээр харах боломжгүй, хоосон буюу эрдэсжсэн сорьц түүнтэй адил харагдах учраас давслахыг ялгах явдал хүндрэлтэй юм. Том ширхэгтэй, уурхайн алтыг хоосон дээжид хийсний дүнд хувьсамтгай туршиц бий болох ба үүнийг "дахин сэргэх асуудал" гэх   бөгөөд жинхэнэ алттай байгалийн орд газар гарч ирвэл юу болох билээ. Давсжилтыг голдуу туршилтын ажлаар илрүүлж болно. Энэ туршилтын ажил нь бүдүүн ширхэгтэй, ширхэггүй бүх алтыг ялгаж өгнө. Хэрэв ордод ширхэгтэй алт байвал түүнийг дагаад ямагт элбэг дээд зэргийн алт байдаг нь хэвийн зүйл юм. Давслах луйвар нь холимог металлын хайгуулд ховор тохиолдог учир хүмүүс нэг их мэддэггүй. Холимог металлын эрдэсжүүлэлт өрмийн чөмгөнд болон загвар дээжид шууд харагдах байдлаар байдгийн нэг шалтгаанаар давсажсан хоосон дээжийг маш амархан таньж болно.
Зарим аюулын дохионууд тодорхой байдаг. Хэрэв хөрөөний ажиллах дуу нь хэвийн сайхан үргэлжилж байвал энэ нь хугацааны төгсгөл хүртэл найдвартай ажиллахыг хэлж буй хэрэг. Хайгуулын ажлын үед хуурамч үйлдлийн илрэл байж болох зарим сэрэмжлүүлгийг доор жагсаав. Бидний хойч үеийнхэнд ч хосгүй авьяастай луйварчин гарч ирж болно гэдэгт эргэлзэх хэрэггүй.
□   Хэрэв сорьцын шинжилгээ нь хаалттай эсвэл аналитик аргаар биш нууцлагдмал аргаар хийгдсэн бол үүнийг хэрэггүй буюу будлиангай зүйл гэж ойлгох.
□   Сорьцыг шинжлэхээс өмнө нууцлах. Удирдлага нь үүнийг хэт хамгаалан дэмжиж байвал ноцтой гэж үзэх.
□   Дээжийн дупликат буюу үлдэгдэл хэсгийг шалгуулахгүй устгасан бол
□   Сорьцыг хянуулаагүй мөртлөө хөнддөнгайн зөвлөгчөөр «баталгаажуулалт» өгсөн бол. Жишээ нь зөвлөгч сорьц үнэт металл агуулж байгаа талаар баталгаа өгөхдөө бодит агуулгыг нь дурьдаагүй байх.
□   Нөөц болон баялгийн урьдчилсан тооцоо нь газрын гадарга буюу канаваас авсан дээж дээр үндэслэсэн байх, гүний өрмийн цооногоос авсан талаар нотлох баримт байхгүй байх эсвэл тун өчүүхэн байх. Хариуцлагагүй геологчид үүнийг ингэх боломжтой гэж зөвлөх болно.
□   Нөөц болон баялгийн урьдчилсан тооцоог хийхдээ цооног хоорондын зай нь маш хол байх эсвэл цөөхөн өрөмдлөгийн цооногийн мэдээлэлд үндэслэсэн байвал үүнд бүрэн итгэж болохгүй.
□   Маш том хэмжээний орд оллоо хэрэв үүнийг үйлдвэрлэлд оруулбал тухайн металын зах зээлд үлэмж хэмжээгээр нөлөөлж зарим томоохон         үйлдвэрлэгчийг зах зээлээс шахах болно гэж таниулах.  Үүнд эргэлзэх зүйлгүй цэвэр хууран мэхлэх үйл ажиллагаа гэж ойлгох.
= Технологийн дэвшлийг бодлоготойгоор эсэргүүцэх, төслийг ашиглалтад оруулахгүй байх «хуйвалдааны» далд шивнээ. Дээрх маягийн «Хуйвалдаан»-ыг зах зээлд богино настай бизнес хийдэг хүмүүс л зориуд хийдэг. Хуйвалдааны онолууд нь хуурамч эрдэмтдийн дунд байдагзүйл.
□   Өмчийг худалдан авахаар ихээхэн хэмжээний бэлэн мөнгөөр төлбөр хийх, голчлон удирдлага өөрөө хийх, энэ нь өөр хүмүүсийн мөнгө буюу олны анхаарлыг татах зорилготой алхам.
□   Баталгаа муутай газрын эрх бүхий компанийн удирдлага өөрийнхөө газрын эзэмшилд муу анхаарал тавьж байгаа бол энэ нь ордоо нэг их үнэлэхгүй байна гэсэн үг.