• Гурван талт хэлэлцээрийн дагуу ажилчдын сул зогсолтын цалинг 60-аас доошгүй хувиар тооцож олгоно
• "Оюутолгой” компанийн хувьд үйл ажиллагаа нь хэвийн явагдаж байгаа ч туслан гүйцэтгэгч компаниудад асуудал тулгарч байна
  

Монголын эрчим хүч, геологи, уул уурхайн үйлдвэрчний эвлэлийн холбооны дарга Х.Буянжаргалтай ярилцлаа. Тэрбээр ярилцлагадаа коронавирусийн цар тахлын үед уул уурхайн компаниудад тулгараад буй бэрхшээл болон ямар дэмжлэг шаардлагатай талаар дэлгэрэнгүй өгүүлсэн юм. 

-Коронавирусийн цар тахлын үед уул уурхайн салбарынхны нөхцөл байдал ямар байна вэ. Тэр дундаа хамгийн том ажил олгогч "Оюутолгой” төслийн ажилчдын нөхцөл байдлыг сонирхмоор байна. 

-Бидний авсан мэдээллээр 30 хүртэлх ажилчинтай хайгуул, олборлолтын 86 компани сул зогссон байна. Мөн 51-213 ажилчинтай 11 компанид хүндрэл учирсан гэсэн мэдээлэл авлаа. 475-1255 ажилчинтай зургаан компани бүрэн хүчин чадлаараа ажиллаж байна. Гэхдээ COVID-19-тэй холбоотой хүндрэлүүд гарч байгаа. "Оюутолгой” компанийн хувьд үйл ажиллагаа нь хэвийн явагдаж байгаа ч туслан гүйцэтгэгч компаниудад асуудал тулгарч байна. Тухайлбал, хил гааль, бараа бүтээгдэхүүний нийлүүлэлт, гадаад, дотоодын ажиллах хүчний хомсдол үүсэх зэрэг асуудал тулгарсан. "Оюутолгой” төслийн томоохон туслан гүйцэтгэгч "Жэкобс” компани гэхэд доороо арав гаруй гэрээт компанийг ажиллуулдаг. Гэтэл өнөөдөр ердөө хоёр нь ажиллаж, бусад нь ажилчдаа сул зогсолтод хамруулж, зарим нь гэрээгээ дуусгавар болгосон. 

-Ажилчдаа сул зогсоож буй компаниуд хэдэн хувиар цалинжуулж байна вэ? 

-УУХҮЯ, Уул уурхайн эрчим хүчний үйлдвэрлэгчдийн холбоо, Уул уурхайн ассоциацын хооронд байгуулсан гурван талт хэлэлцээр гэж бий. Энэ хэлэлцээрт сул зогсолтын цалинг 60-аас доошгүй хувиар тооцож олгоно гэж заасан. Мэдээж одоо бол цар тахлын онцгой нөхцөл байдал тохиогоод байна. Тиймээс компаниуд 60 биш, 90-ээс дээш хувиар тооцож олгох эрмэлзэлтэй байгаа. 

-Нөхцөл байдал энэ хэвээрээ үргэлжлээд байвал компаниуд ажиллах хүчээ хадгалж үлдэж чадах болов уу. Ер нь компаниуд хэр удаан тэсэх бол? 

-Төрийн өмчийн оролцоотой юм уу уламжлалт томоохон компаниудын хувьд байдал харьцангуй гайгүй байгаа. Жишээлбэл, "Шивээ овоо” компани гэхэд 553 ажилтныхаа ажлын байрыг бүрэн хадгалж байна. "Багануур” компани 1192 ажлын байраа бүрэн хадгалах жишээтэй. "Адуунчулуун” 132 ажилтнаа бүгдийг ажиллуулж байгаа ч 0-12 насны хүүхэдтэй эхчүүдийн ажлын цагийг 50 хувиар хорогдуулсан гээд янз бүр л байна. Хэрэв цар тахлын байдал удаан үргэлжилбэл хүндрэл үүсэхгүй гэсэн баталгаа алга. ДНБ-ий 20 гаруй хувь, нийт экспортын 90-ээд хувийг бүрдүүлж байгаа ийм том салбарыг төр засаг бодлогоор дэмжихгүй бол хэцүүднэ шүү. Эрчим хүч, уул уурхайн салбар хоорондоо салшгүй холбоотой. Нийт 4000 гаруй аж ахуйн нэгжийн эрчим хүчний хэрэглээ буурсан. Үүнээс болж эрчим хүчний салбарын төлөвлөгөө тасарна. Дагаад ажилчдын бодит орлого, шагнал урамшуулал буурах нөхцөл байдал үүслээ. Манай улс ард иргэдийнхээ эрүүл мэндийг хамгаалахын зэрэгцээ эдийн засгийнхаа бодит нөхцөлийг анхаарахгүй бол болохгүй нь ээ гэсэн дохио өгч байгааг эндээс харж болно. 

-Уул уурхайн компаниудад төрийн ямар дэмжлэг үгүйлэгдэж байна вэ? 

-Янз бүр л байна. Тухайлбал, Монгол Улсын цорын ганц төмөрлөгийн үйлдвэр 200 гаруй ажилтнаа цомхотгох уу, яах уу гэдэг дээрээ тулаад байна. Төмөрлөгийн үйлдвэрийн тухайд хилээр орж буй импортын төмрийн үнэнд зохицуулалт хийгээч гэж төр засгаас хүсэж байна. Мөн төрийн өмчийн болон хувийн хэвшлийн бусад байгууллагаас гарч буй төмрийн хог хаягдлуудыг Дарханы төмөрлөгийн үйлдвэртээ өгч, үйл ажиллагаагаа хэвийн явуулах боломжоор хангаж өгөөч гэж хүсдэг. Энэ мэт бодитой хүсэлтийг маш их гаргаж байгаа ч улс төрийн нөхцөл байдлаас болоод анхаарал хандуулахгүй байна. Мөн импортын гаалийн татвараас чөлөөлөх, НӨАТ-ын хөнгөлөлтийг тодорхой хугацаанд үзүүлэх гэх мэт хүсэлтийг олон байгууллага тавьж байна. Иймэрхүү бодитой дэмжлэг үзүүлбэл олон хүний ажлын байрыг хадгалж болно. 

-Нүүрсний салбарын экспорт хамгийн их тасалдаж байгаа. Энэ салбарт хэдэн хүн сул зогсолт хийж, хэдэн хүн цомхотголд орох эрсдэлтэй байна вэ? 

-Дотооддоо эрчим хүчний нүүрс нийлүүлдэг компаниудын хувьд асуудал алга. Харин нүүрсээ экспортод гаргадаг компаниуд хязгаарлалтад орсон. "Эрдэнэс Тавантолгой” дээр ч асуудал үүссэнийг та бүхэн мэдэж байгаа. Бусад компанийн хувьд ч олборлолт багасаж, ажилчдын цалин хөлс, нийгмийн хамгаалал буурах эрсдэл бодитоор нүүрлэсэн. Энэ асуудлыг УУХҮЯ, Засгийн газартайгаа хамтран ярилцаж, тодорхой шийдэлд хүрэх хэрэгтэй. Шийдвэр гаралгүй удах тусам улсын эдийн засгийг татан унагах нөхцөл байдал үүсээд байна шүү.