Ord.mn | Mongolian Mining
| English |  Mobile |  Rss

Н.Уртнасан: Бурхан Халдун уул дэлхийд ганцхан, тэр нь Монголд байгааг ЮНЕСКО баталсан

 

Н.Уртнасан: Бурхан Халдун уул дэлхийд ганцхан, тэр нь Монголд байгааг ЮНЕСКО баталсан"Зууны мэдээ сонин”  "Нууц товчооны нууцаас” буландаа Улаанбаатар Эрдэм их сургуулийн эрдэмтэн, багш нарын ярилцлагыг цувралаар хүргэж байгаа билээ. Тус сургуулийн багш, судлаачид  Монголын нууц товчоо”-г судалж, эрдэм  шинжилгээний  дорвитой бүтээлүүд туурвисан. Сургалт-судалгааг хослуулснаар сургалтын  чанарын гол үзүүлэлт болдог аж.  Энэ удаа тус сургуулийн зөвлөх багш, ЮНЕСКО-гийн Монголын үндэсний комиссын Ерөнхий нарийн бичгийн дарга   Н.Уртнасантай  ярилцсан юм.

-Улаанбаатар Эрдэм сургуульд "Нууц товчоо судлал”-ын  жижиг төв байна гэж хэлж  болохоор санагддаг. Энэ танай  сур­гуулийн бусдаас ялгарах  онцлог уу?
-Манай сургууль өнгөр­сөн жил  20 жилийн ойгоо хийсэн. Сүүлийн үеийн сургууль боловч арвин туршлагатай, олон  чадвартай боловсон хүчин  бэлтгэж  гаргасан. Хувийн их сургуулиуд  дотор хүндтэй байр эзэл­дэг. Сургуулийн онцлог нь зөвхөн сургалт гэхээс илүү эрдэм, шинжилгээ, судал­гааны чиглэлд их сургуулийн статуст дөхүүлэх бодлого барьж ажилладаг. Оюутнуудыг зөвхөн мэдлэгээр зэвсэглэх  бус  мэдлэгээ амьдралд хэрхэн хэрэгжүүлж сурах  чадварыг бий болгохыг зорьдог.

Манай сургууль нийгэм, эдийн засаг, техник, сэтгүүлзүй гээд  хэд хэдэн салбартай,  өөр, өөрийн өнгө аястай сургалтын аргууд  хэрэглэдэг. Төгсөгчдийн 90 гаруй хувь ажлын байраа төвөггүй олчихдог, иймд хүүхэд, залуус элсэн орох сонирхолтой байдаг. Багш нарын 40-50  хувь нь эрдэмтэн, доктор, профессорууд.  Тэр дотор "Монголын нууц товчоо”-г судалж, дорвитой бүтээл бичиж, нийтлүүлсэн эрдэмтэн, судлаач цөөнгүй. Сур­галтын чанар багш нарын ур чадвараас ха­маарна гэж үзэхэд багш нарынх нь 40-50 хувь суд­лаач, эрдэмтэн, докто­руудтай сургууль цөөхөн байх аа.

-Та философи, соёл судлалын чиглэлээр  судалгаа хийж  байна уу?
-Миний судалгаа философи, соёл судлалаас гадна Монголын соёлын өвүүдийн үндэслэлийг гаргаж, номинацийг бичиж, Дэлхийн өвийн хороо буюу ЮНЕСКО-д явуулж бүртгүүлэх ажлыг 20-оод жил эрхэллээ.  Орхоны хөндийн  соёлын өвийн дурсгалт газрыг дэлхийн өвд бүртгүүлэх үндэслэлийг гаргаж бүртгүүлсэн. Монгол Алтайн хадны зургуудын номинацийг бичиж, дэлхийн өвд бүртгүүллээ.

Хамгийн сүүлд Бурхан Халдун уул, түүнийг хүрээлсэн тахилга шүтлэгтэй газар нутгийн өвийн номинацийг бичиж, 2015 онд дэлхийн өвд бүртгүүллээ. Миний судалгааны гол нь  Бурхан Халдун уул руу чиглэсэн. Түүхийн үүднээс Бурхан Халдун уул мөн гэдгийг тогтоож, дэлхий дахины онцгой үнэ цэнэтэй уул гэдгийг баталсан. Дэлхийн өвд баримттай, нотолгоотой дурсгалыг бүртгэж авдаг.

Иймд Бурхан Халдун уул бол эртнээс монголчууд тахиж ирсэн уул гарцаагүй мөн гэдгийг баримтаар нотолж гаргаж тавьсан. Үүнд түүхийн эх сурвалжууд онцгой чухал ач холбогдолтой байсан. Түүний дотор Бурхан Халдун уул энэ мөн, дэлхийн түүхэнд ийм үнэ цэнэтэй гэдгийг   "Монголын нууц товчоо”  зохиол бараг 50 хувийг нь  баталж өгсөн. Яагаад гэвэл, "Монголын нууц товчоо”-нд  энэ уулын тухай нийт 27 удаа дурдсан байдаг.

Орхоны хөндийн  соёлын өвийн дурсгалт газрыг дэлхийн өвд бүртгүүлэх үндэслэлийг гаргаж бүртгүүлсэн

Бурхан Халдун уулыг  эртнээс нааш тахилга шүтлэгтэй гэдгийг яаж батлав гэвэл "Монголын нууц товчоо”-нд Чингис хаан өөрийн биеэр Бурхан Халдун ууландаа мөргөж, монголчууд, үр хойчис өглөө бүр, өдөр бүр мөргөж тахиж шүтэж бай гэж захисан ганц уул шүү дээ. Түүнийг  27 удаа  дурдсан эх зохиол дотор мөн олон  түүхэн газрын нэр дурдагдсан.   Хэрлэн, Онон голын тухай бас олонтаа дурдсан.  Бурхан Халдун уулыг уг зохиолд Гурван голын эхэнд байдаг гэсэн нь бий. Тэгэхээр дэлхийн өвд бүртгүүлсэн Бурхан Халдун уул бол гарцаагүй Чингис хааны тахиж шүтэж, зарлигдсан уул мөн гэдгийг "Монголын нууц товчоо” баталж байгаа юм.

-Гэхдээ сүүлийн үед Казахстан, Хятад, Оросын урд хэсгээр Бурхан Халдун уул манай нутагт байна гэж судлаач, эрдэмтэн гэх хүмүүс зарласан шүү дээ?
-Тийм учраас бид "Бурхан Халдун Монголд байгаа энэ уул мөн” гэдгийг батлахыг зорьсон юм шүү дээ. Тэгээд дэлхийн өвд бүртгүүлж чадсан.

-Зарим хүн Бурхан  Халдун нэртэй уул олон газарт байдаг  юм шигээр мэдээлдэг?
-Манайд л гэхэд Хэнтийн  ууланд хоёр гурван газарт Бурхан Халдун байна ч гэлцдэг. Тийм байж болно. Гэхдээ Чингис хааны шүтэж, монголчуудын өнөөг хүр­тэл тахиж шүтэж ир­сэн Бурхан Халдун бол энэ уул юм гэдгийг бид нотолсон.

-Ингэхэд "Монголын нууц товчоо”-ноос өөр ямар нотолгоо  байдаг  вэ? 
-Монголчууд аливаа уулыг шүтэн бишрэхдээ орой дээр нь аль өндөрлөг газарт нь овоо босгодог. Хэнтийн  нуруунд бэлдээ, дунд, орой дээрээ гурван овоо босгож, тахин шүтдэг, ном хурдаг, бөө мөргөл явуулдаг  газар ганцхан. Мөргөх, шүтэх, бишрэх гурван газрыг бий болгосон байна шүү дээ. Бусад ууланд ийм зүйл байхгүй. Тэгэхээр Чингис хааны үеэс, магадгүй түүнээс өмнө ч байж болно,

Бурхан Халдун уулыг шүтэж, хойч үед ч шүтсээр ирсэн шүтлэгийн гол хэрэглэгдэхүүн овоог тэнд босгосон  нь бас нэг нотолгоо. Дунд овоон дээр түүхийн эх сурвалжид, тодруулбал, Чингис хааны ач хүү Бурхан Халдун уулыг шүтээн болгож, тахилын сүм босгосон гэж гардаг. Тэгвэл Дунд овоон дээр тахилын сүм байсан ул мөр, сүмийн дээврийн шавар ваарны хэлтэрхий, туурьны үлдэгдэл байдаг нь бас нэг баталгаа юм.

-Сүүлийн үед та ямар судалгаа хийж байна?
-Монголын, монгол үндэстний  биет бус соёлын өвийн талаар судалгаа хийж байна.  "Биет бус соёлын өв” судалгааны лавлах  ном гаргасан. "Монгол ардын үндэсний уртын дуу” гэсэн ном гаргалаа. Өн­гөр­сөн хоёр жилд Монголын биет бус соёлын өв, жишээлбэл, хөхүүрийн монгол айраг, морин хуурын уламжлалт урлаг, уртын дуу, хөөмий, уул ус тахидаг монгол зан  заншил, монгол гэр түүний урлал гэх мэтчилэн арван кино хийсэн. Нэг кино нь 25-45 минутын баримтат кино юм. Үүгээрээ Киргизэд бол­сон олон улсын фес­тивальд оролцсон. Дэлхийн биет бус өвийн хорооны хурлын үеэр зохион байгуулсан Төв Азийн биет бус соёлын өвийн видео үзэсгэлэнд орол­цож олон улсад  сонирхуулсан.

-Танай сургуулийн багш нар ямар судалгаанд ан­хаарлаа хандуулж байна?
-Соёлын гавьяат зүт­гэл­тэн, судлаач Т.Баасан­сүрэн "Монголын нууц товчоо” гэсэн том ном бичсэн. Энэ зохиол нь нийтлэлийн нэг хэлбэр  гэсэн агуулгатай. Маш сайн судалгааны материал оруулсан, их хөдөлмөр зарж бүтээсэн ийм ном сүүлийн хоёр жилд гарсан. Манай сургуулийн багш нар дотор "Монголын нууц товчоо”-г  тал бүрээс нь судалдаг эрдэмтэн, багш нар  цөөнгүй бий.

Ч.Үл-олдох

Зууны мэдээ
Н.Уртнасан: Бурхан Халдун уул дэлхийд ганцхан, тэр нь Монголд байгааг ЮНЕСКО баталсан
Та Like дарж уул уурхайн мэдээллийг өдөр болгон facebook-ээр дамжуулан авах боломжтой


URL


АНХААРУУЛГА: Уншигчдын бичсэн сэтгэгдэлд Ord.mn хариуцлага хүлээхгүй болно. ХХЗХ-ны журмын дагуу зүй зохисгүй зарим үг, хэллэгийг хязгаарласан тул ТА сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээг зөрчсөн сэтгэгдлийг админ устгах эрхтэй. Сэтгэгдэлтэй холбоотой санал гомдлыг 7711-0505 утсаар хүлээн авна.

Сэтгэгдлүүд:

Сэтгэгдэл нэмэх
Шинэ мэдээ
"Занаду Майнз" компани "Сант Толгой"-гоос зэсийн өндөр агууламжтай шинэ бүс илрүүлснээ зарлалаа

 "Занаду Майнз” компани энэ оны 9 дүгээр сард "Сант толгой” төслийн ...

Өнөөдөр, 10:33
Өнөөдөр, 10:25
Өчигдөр, 17:02
2NE1 хамтлагийн тоглолтыг үзэх хос тасалбарын азтан тун удахгүй тодорно

  Голомт банк 0-22 насны харилцагчдадаа зориулсан GenZ Loyalty аяныг ...

Өчигдөр, 16:54
“Эрдэнэс Монгол” нэгдэлд хэрэгжих дараагийн реформыг дэмжлээ

 Засгийн газрын ээлжит хуралдаан 2024 оны арваннэгдүгээр сарын 20-нд ...

2024 оны 11 сарын 20, 17 цаг 42 минут
2024 оны 11 сарын 19, 21 цаг 24 минут
Goldman Sachs: Алтны үнэ 2025 он гэхэд унц нь $3000 болж шинэ дээд түвшинд хүрнэ

 Алтны үнэ 2025 он гэхэд унц нь 3000 ам.доллар болж, шинэ дээд ...

2024 оны 11 сарын 19, 14 цаг 54 минут
Д.Далайжаргал: Бид Монголд анх удаа уран олборлож, экспортолно

 УИХ-ын чуулганы өнөөдрийн /2024.11.14/ нэгдсэн хуралдаанаар Засгийн ...

2024 оны 11 сарын 19, 12 цаг 47 минут
2024 оны 11 сарын 19, 12 цаг 41 минут
“Халзан бүрэгтэй”-г тойрсон Монголын төрийн эргэж буцсан шийдвэрүүд

  Монгол Улсад газрын ховор элемент салбарт бодитой үйл ажиллагаагаа ...

2024 оны 11 сарын 19, 10 цаг 31 минут
Уурхайд сайн дураар гацагсдыг гаргаж ирнэ

 Өмнөд Африк дахь орхигдсон алтны уурхайгаас алт, ашигт малтмалын ...

2024 оны 11 сарын 19, 10 цаг 30 минут
Оюутолгой дээр АМНАТ-ийн төлбөрийг 5 хувиар тогтоож, гэрээг тогтворжуулснаа Орано дээр өөрчилнө

 УИХ-ын чуулган нэгдсэн хуралдаанаар Цөмийн энергийн хуулийг энэ цаг ...

2024 оны 11 сарын 19, 10 цаг 05 минут
1970, 1980, 1990-ээд онд төрсөн сансрын нисгэгчид ”сансрын золголт”хийв

10-р сарын 30-ны өдрийн 4 цаг 27 минутад, ӨМӨЗО-ны Эзнээ хошууны Дунфэн ...

2024 оны 11 сарын 18, 17 цаг 58 минут
“Хятад улсыг танин мэдэхүй” Өвөр Монголын соёлын өдрүүдийн үйл ажиллагаа Улаанбаатарт эхлэв

Хятад Монгол хоёр улсын соёлын харилцааг гүнзгийрүүлж хоёр улсын уламжлалт ...

2024 оны 11 сарын 18, 17 цаг 55 минут
2024 оны 11 сарын 18, 17 цаг 52 минут
2024 оны 11 сарын 18, 17 цаг 28 минут
Хууль бусаар 65 кг цагаан мөнгө, 819.5 грамм алт олборлосон этгээдийг илрүүлжээ

  Эрүүгийн цагдаагийн албанаас Сэлэнгэ аймгийн Хүдэр сумын нутаг ...

2024 оны 11 сарын 16, 13 цаг 14 минут
Голомт банк Монгол Улсын ТОП-100 аж ахуйн нэгжийн 5 дугаарт эрэмбэлэгдлээ

  Монгол Улсын Засгийн газар болон МҮХАҮТ-аас ТОП-100 аж ахуйн ...

2024 оны 11 сарын 15, 17 цаг 55 минут
Гашуунсухайтын ГАШУУН СУРГАМЖ!

  Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнийн  Шанхайн айлчлалаар олон жилийн ...

2024 оны 11 сарын 15, 15 цаг 03 минут
Рио Тинто Зэсийн группийн захирлаар Кэти Жексоныг томилжээ

 Их Британийн элчин сайд Б.Энхсүх Рио Тинто компанийн компанийн ...

2024 оны 11 сарын 15, 14 цаг 57 минут
Ураны суурь АМНАТ-ийг 9 хувь болгох Ц.Даваасүрэн гишүүний санал дэмжигдсэнгүй

УИХ-ын нэгдсэн чуулганаар Цөмийн энергийн тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт ...

2024 оны 11 сарын 15, 14 цаг 03 минут
Алтны үнэ сүүлийн хоёр сарын доод түвшинд хүрчээ

 НЬЮ-ЙОРК, 2024 оны арваннэгдүгээр сарын 15 /Forbes/. Долларын ...

2024 оны 11 сарын 15, 11 цаг 51 минут
Зэсийн ханш буурчээ

 Дональд Трамп болон Бүгд найрамдахчуудын ялалтын дараа металлын зах ...

2024 оны 11 сарын 15, 11 цаг 24 минут
2024 оны 11 сарын 15, 11 цаг 07 минут
АНУ-ын шүүх Оюу толгойтой холбоотой нэхэмжлэлийн заримыг хэрэгсэхгүй болгожээ

 АНУ-ын шүүх Рио Тинто болон түүний гүйцэтгэх захирал асан Жан ...

2024 оны 11 сарын 15, 11 цаг 00 минут
Цаашид алдагдалгүй төсөв батлах чиглэлд анхаарах ёстойг Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ санууллаа

  Монгол Улсын Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ эхлээд Сангийн яаманд ...

2024 оны 11 сарын 15, 10 цаг 23 минут
Гашуунсухайтын төмөр замын асуудлаар "Чайна Энержи" хариу ирүүлжээ

  Гашуунсухайт-Ганцмод хил дамнасан төмөр замын талаар хийж байгаа ...

2024 оны 11 сарын 14, 16 цаг 46 минут
Mining: Рио Тинто Хятадын батарей солих технологийг Оюу толгойд туршина

 Рио Тинто Хятадын Төрийн эрчим хүчний хөрөнгө оруулалтын ...

2024 оны 11 сарын 14, 11 цаг 26 минут
"Занаду Майнз" 5.5 сая австрали долларын санхүүжилт босгосноо зарлалаа

 Монгол дахь зэс, алтны нөөц бүхий Хармагтай  төсөл дээр ажиллаж ...

2024 оны 11 сарын 14, 09 цаг 59 минут
Зэсийн үнэ буурах төлөвтэй байна

 Энэ онд эхний хагаст зэсийн үнэ өмнөх оны мөн үеийнхээс өсөж 10 ...

2024 оны 11 сарын 14, 09 цаг 48 минут
“Газрын ховор элемент уул уурхайн бизнес биш”

 Халзан бүрэгтэй газрын ховор элементийн төслийн талбайд энэ сарын ...

2024 оны 11 сарын 13, 21 цаг 24 минут
"Газрын тос, байгалийн хий бол бурхны бэлэг"

  Азербайжаны нийслэл Баку хотноо НҮБ-ын Уур амьсгалын өөрчлөлтийн ...

2024 оны 11 сарын 13, 21 цаг 22 минут
“Эрдэнэс Монгол”-ын удирдлагууд хүний амиар мөнгө хийсээр байх уу!

  “Эрдэнэс Монгол” Төрийн өмчит компанид төсөв болон ...

2024 оны 11 сарын 13, 15 цаг 18 минут
“Эрдэнэс Тавантолгой”-н оффисыг Өмнөговь руу нүүлгэнэ

 УИХ-ын Аж үйлдвэржилтийн байнгын хорооны өнөөдрийн /2024.11.13/ ...

2024 оны 11 сарын 13, 15 цаг 07 минут
Халзан Бүрэгтэйн орд ганц Мянгадын өмч биш

  Халзан Бүрэгтэйн орд газар бол Монгол Улсын өмч. Монголчууд бид ...

2024 оны 11 сарын 13, 13 цаг 20 минут
Л.Оюун-Эрдэнэ: Би шинэ парламентын хяналт, тэнцэл ажиллаж байгааг эергээр харж байна

  Ирэх 2025 оны төсвийн хэлэлцүүлэг өмнөхүүдээс өөрөөр өрнөлөө. ...

2024 оны 11 сарын 13, 11 цаг 46 минут
УИХ-ын нэр хүнд түр унав уу, бүр ойчив уу?

  УИХ-ын 76 гишүүнтэй 32 жил явсан. Сонгууль нь голдуу мажоритар ...

2024 оны 11 сарын 13, 11 цаг 39 минут
Цэц “Эрдэнэт”-ийн 49 хувь эргээд “Монголын зэс корпорац”-д очих замыг нээв үү?!

  Үндсэн хуулийн цэцийн өнгөрсөн долоо хоногийн баасан гаригт Их ...

2024 оны 11 сарын 13, 10 цаг 13 минут
Л.Оюун-Эрдэнэ чинь санасандаа хүрч, мөрийн хөтөлбөрөө биелүүлчихлээ

  Өнгөрсөн гучин жилд бид юун дээр алдав. Монголд ардчилал ирсэн нь ...

2024 оны 11 сарын 12, 22 цаг 19 минут
Төсвийн хэлэлцүүлгийн үйл явц 126 гишүүн "үр дүнтэй" гэдгийг тодруулж өгөв үү

  Монгол Улсын Үндсэн хуулийн нэмэлт өөрчлөлтөөр УИХ-ын гишүүдийн тоо ...

2024 оны 11 сарын 12, 19 цаг 18 минут
Үндсэн хуулийн реформ ба эрвээхэйн нөлөө….!

  Ямар ч байсан УИХ хуулийн хугацаандаа багтаж улсын төсвөө баталлаа. ...

2024 оны 11 сарын 12, 18 цаг 09 минут
126 гишүүнтэй болох Л.Оюун-Эрдэнийн хүсэл өөрт нь жинхэнэ реформыг тулгав

  "... Үндсэн хуулийн өөрчлөлтийн энэхүү төсөл Монгол Улсын Засгийн ...

2024 оны 11 сарын 12, 16 цаг 35 минут
2024 оны нүүрсний экспортын гүйцэтгэл 84.4 хувьтай байна

 Оны эхний 10 сарын хугацаанд гадаад худалдааны бараа эргэлт 22.7 ...

2024 оны 11 сарын 12, 15 цаг 54 минут
2024 оны 11 сарын 12, 12 цаг 54 минут
Оюу Толгойн гэрээний авлига Лондоны арбитр дээр яригдахаар болов уу?!

  Оюу Толгойн гэрээг 15 жилийн өмнө анх байгуулах үед гарсан авлигын ...

2024 оны 11 сарын 12, 12 цаг 27 минут
“Чайна энержи”: Танай УИХ нэгдсэн ойлголцолд хүрч эрх зүйн орчныг бүрдүүлбэл хэлэлцээр хэрэгжинэ

  Анхны 126 гишүүнтэй УИХ улсын төсвийн хэлэлцүүлгээс болоод олон ...

2024 оны 11 сарын 12, 09 цаг 32 минут
Нарансэвстэйн боомт Монголчуудад илүү ээлтэй байна гэдэг ч юу л бол?

  Наран Сэвстэйн боомт нээх асуудлаар УИХ-ын эрхэм гишүүн ...

2024 оны 11 сарын 11, 11 цаг 32 минут
БНХАУ-ын эдийн засаг сэргэх найдлага нэмэгдэж, зэсийн үнэ өсөлтөө хадгаллаа

 Алтны спот ханш унц нь 2734 ам.доллар болоод байна ...

2024 оны 11 сарын 08, 17 цаг 17 минут
Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнийн БНХАУ-д хийж буй айлчлалын үеэр хоёр улсын хооронд байгуулсан баримт бичгүүд

  Монгол Улсын Ерөнхий сайд Лувсаннамсрайн Оюун-Эрдэнэ Бүгд Найрамдах ...

2024 оны 11 сарын 08, 10 цаг 48 минут
“Rafael” хар салхи Мексикийн газрын тосны гарцад сорилт дагуулж байна

 Брент төрлийн газрын тос баррель нь 75 ам.доллароор арилжаалагдаж ...

2024 оны 11 сарын 08, 09 цаг 59 минут
http://www.ord.mn

Санал асуулга

Тавантолгойн хувьцааг иргэдэд бэлнээр тараах нь зөв үү?

Зөв
Буруу
Мэдэхгүй

 
Ханшийн мэдээ
Гадаад хувьцаа
Нью йоркын хөрөнгийн бирж
Нэр Хаалт Өөрчлөлт
BHP Billiton
Ivanhoe Mines
90.53
23.3
1.44
0.00
Австралийн хөрөнгийн бирж
Нэр Хаалт Өөрчлөлт
General Mining Corp
Aspire Mining Limited
0.145
0.52
0.00
-0.02
Лондонгийн хөрөнгийн бирж
Нэр Хаалт Өөрчлөлт
Petro Matd Limited
polo Resources Limited
123.5
5.4
0.00
0.02
Хонконгийн хөрөнгийн бирж
Нэр Хаалт Өөрчлөлт
Mongolian Mining Corporation
Mongolia Energy
9.59
1.14
0.00
-0.06
Торонтогийн хөрөнгийн бирж
 
Шинэ бүтээл

“Этик” продакшны залуус "улсын нууц"-ыг сөхлөө
Металлын ханшийн мэдээ
Нүүрсний ханшийн мэдээ
Уул уурхайн ТОП 25 компани