Ord.mn | Mongolian Mining
| English |  Mobile |  Rss

Давст уулын бодит түүхийг бичиж буй “Давс”-ны Сумъяа

 
 Давст уулын бодит түүхийг бичиж буй “Давс”-ны Сумъяа

Ш.ОЮУНЖАРГАЛ

Монгол Улсын нэрт геологичдын нэг, Аж үйлдвэрийн гавьяат ажилтан Ж.Сумъяаг салбарынхан нь "Давс”-ны хэмээн овоглодог. Ажил, мэргэжилдээ эзэн болж, түүгээрээ нэршиж, овоглуулах хүртэл ажиллана гэдэг тухайн хүний  хөдөлмөр зүтгэл, сэтгэлийн илэрхийлэл биз ээ.  Ж.Сумъяа  Архангай аймгийн Сант сумын уугуул. Гэхдээ бага насаа  Өвөрхангай аймгийн Хужирт суманд өнгөрүүлсэн хүн.  Эгч, хүргэн ах хоёр  нь багш байсан  болохоор  багаасаа  ном уншиж,   өөрийгөө дайчилж ирсэн тухайн үеийн оюунлаг  хүүхдүүдийн нэг.  Тэр үеийн 17-18 мянган үгтэй толь бичгийг цээжилчихсэн байсан нь түүний хувьд том дэвшил байж. Орос хэлэнд  үеийнхнээсээ гаргууд, толгой сайтай сэргэлэн хүү  Бямбын Ренчин гуайд захидал бичиж  харилцаж байсан түүхтэй. Түүнийг хүүхэд байхад   Польшийн  залуу эрдэмтэд  дэлхийд ноёрхож байж.  Одоогийнхоор  бол газар зүйн том судалгаа  явж байжээ. Хэл ус мэддэгийн хувиар газар зүйн шинжлэх ухааны  талаар сонирхон олон ном, зохиол судалж, тэр үеэс өөрийгөө бэлдэх хэрэгтэй юм байна гэж бодож эхэлсэн гэдэг. Ингээд    геологич болбол өөрийгөө яаж бэлдсэн байх ёстой юм гэдэг чухал асуудалд ямар нэгэн юмнаас айж эмээхгүй шамдан орсон нь  энэ салбарт давсны судалгаанаас эхлээд олон эрэл хайгуул, үр бүтээлтэй ажлын суурийг тавьж, Аж үйлдвэрийн гавьяат ажилтан хүртэл хөдөлмөр зүтгэлээ улс эх орондоо зориулсан байна.

Ж.Сумъяа МУИС-ийн Геологи газар зүйн ангид суралцаж төгсчээ. Академич Р.Барсболдын удирдлагад суралцаж, тухайн үеийн багш нар шавь нараа бие даалгаж сургадаг байсан учир тэр л ном журмаас гажсангүй. Гэхдээ багшийн зааснаас илүүг сурах хүсэлдээ хөтлөгдөн өөрийгөө дайчилсан нь олонтаа. Сургуулиа төгсч ажлын талбарт гарахад Геологийн яаманд хуваарилагджээ.  Тэр  үед ихэнх нь ЗХУ, Чех улсад  сургууль төгссөн хүмүүс  даргын албанд очдог байж. Монгол Улс даяар хөдөө аж ахуйг хөгжүүлэх том асуудал тулгамдаж байсан үе санж. Тэр үеэс л  хөдөө аж ахуйд  хэрэглэх давсны  хэрэглээ их болж үйлдвэрүүд шинээр  баригджээ. Хоолны давс гэхэд  л  1500 үйлдвэрт ашиглагддаг. Тэр болгоныг гадаадаас авахгүй гэдэг үүднээс  манай улс дотооддоо   давсны судалгааг эхлүүлсэн байна. Энэ үеэс  Ж.Сумъяа давсны судалгаа  руу оржээ.

Давсны судалгаа хийх  хэцүү,   голдуу зун судалдаг. Нууранд өрөм, хүрз бариад явах хүнд хөдөлмөр. Энэ ажлыг хийж зовлонг нь биеэрээ мэдэрч явсан болохоор янз бүрийн асуудал  дэвшүүлж үзэж. Тэр дотроос  "Яагаад  өвөл судалж  болохгүй гэж.  Өвөл судалгаагаа хийчихье.   Зун ажиглалтын  цэгүүд байгуулъя”  гэснээр   судалгааны шинэ арга барил гаргаж ирж, түүндээ   урамшин ид ажилдаа гаршин ажиллах болжээ. Тэр үед  "Давс”-ны дөрвөн ч  анги гарч ажилласны  хамгийн отгон дарга нь "Давс”-ны Сумъяа юм.  Энэ  ажлыг гардан авахад  зааж сургах хүн олон  байсан ч  тэрээр  давхар ном, сурах бичиг судалж, түүнээсээ  мэдэхгүй зүйлээ мэдэж авдаг байжээ. Учир нь "Давс”-ны ангийн өмнөх дарга нь түүнд  ажлаа хүлээлгэж өгөөд  сайд болж дэвшсэн учраас  "Би энэ ажлыг нь унагаахгүй авч явах ёстой”  гэсэн үүрэг хариуцлага ирсэн аж.  Ийнхүү 25 жил "Давс”-ны ангийг удирдаж, ангийн дарга, ерөнхий геологич хийсэн хүн  энэ салбарт Ж.Сумъяагаас  өөр байхгүй  ажээ. 1945 онд Америкийн нэгэн мужид содны том ордыг  дэлхийд анх удаагаа нээсэн бол Монголд 1942 онд бас нэгэн геологич нээсэн нь Увс аймгийн Буултын нууранд судалгаа хийсэн  Ж.Сумъяа юм. Тэндээс   доод тал нь хоёр метр зузаан содны эрдэс  нээсэн бөгөөд  содны эрдэс нь  байгальд  ховор байдаг. Тэрээр дандаа давсаар дагнаж судалгаа, эрдэм шинжилгээний ажил  хийдэг байсан болохоор  геологийнхон "Давс”-ны Сумъяа гэж нэрлэсэн байна. Энэ хугацаанд тэрээр шинжлэх ухааны номууд, сурах бичиг, уран зохиол, түүх, яруу найргийн түүвэр   бичиж, хэвлүүлсний дотор  Давст уулын талаар ч бичсэн байдаг. "Давст уулыг  яагаад  Орост  өгсөн бэ” гэдэг эрэл хайгуулыг ч олон жил хийж ирсэн. Өдгөө тэрээр  "Давст уулыг тувачуудтай хамтраад ашиглаж байсан хэдий ч  Тувачууд өгөхгүй болохоор нь  1958 оноос Оросын нутгаас хязгаарлаж байснаас эхлээд энэ асуудлын  эргэн тойронд шинжлэх ухааны баримт, мэдээллээр баяжуулсан  бодит түүхийг бичиж, уншигчдадаа хүргэхээр зэхэж байна. Үнэндээ Давст уулын бодит түүхийг "Давс”-ны Сумъяагаас илүү мэдэж, бичих нь хэн бол гэсэн хүлээлт ч энэ салбарынхны дунд бий болжээ.

Эх сурвалж: "Зууны мэдээ” сонин


Давст уулын бодит түүхийг бичиж буй “Давс”-ны Сумъяа
Та Like дарж уул уурхайн мэдээллийг өдөр болгон facebook-ээр дамжуулан авах боломжтой


URL


АНХААРУУЛГА: Уншигчдын бичсэн сэтгэгдэлд Ord.mn хариуцлага хүлээхгүй болно. ХХЗХ-ны журмын дагуу зүй зохисгүй зарим үг, хэллэгийг хязгаарласан тул ТА сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээг зөрчсөн сэтгэгдлийг админ устгах эрхтэй. Сэтгэгдэлтэй холбоотой санал гомдлыг 7711-0505 утсаар хүлээн авна.

Сэтгэгдлүүд:

Сэтгэгдэл нэмэх
Шинэ мэдээ
Өчигдөр, 17:48
Дэлхийн хамгийн идэвхтэй галт уул дэлбэрч эхэлжээ

 ВАШИНГТОН, 2024 оны арванхоёрдугаар сарын 24 /USA ...

Өчигдөр, 17:06
Өчигдөр, 16:31
Голомт банк “Great place to work - Ажиллахад таатай газар”-аар гурван жил дараалан батламжлагдлаа

Голомт банк ажилтнуудынхаа итгэлцэл, хүндлэл, нөхөрлөл, бахархал, хамтын ...

Өчигдөр, 09:54
Европт хий нийлүүлэхээ зогсооно гэж Катар сүрдүүлэв

 ЛОНДОН, 2024 оны арванхоёрдугаар сарын 23 /DW/. Хэрэв Европын ...

2024 оны 12 сарын 23, 12 цаг 09 минут
Н.Алтанхуягийн Л.Оюун-Эрдэнэ рүү дайрсан дайралт Дээд шүүх дээрх ялагдлаар нь тайлбарлагдав уу

  -Дээд шүүх Н.Алтанхуягийн цагаатгагдсан шийдвэрийг цуцалсан нь ...

2024 оны 12 сарын 20, 17 цаг 41 минут
Нүүрсний үнийг өртөгт нь хүргэж, шинэчлэн тогтоолоо

  Эрчим хүчний зохицуулах хороо нь эрчим хүчний үнэ, тарифын ...

2024 оны 12 сарын 20, 17 цаг 29 минут
Зэсийн үнэ 0.9 хувиар буурч, $8.95 мянган ам.долларт хүрлээ

    Холбооны Нөөцийн Банк Ирэх Онд Бодлогын Хүүгээ Өмнө ...

2024 оны 12 сарын 20, 14 цаг 37 минут
2024 оны 12 сарын 20, 12 цаг 18 минут
2024 оны 12 сарын 19, 19 цаг 36 минут
2024 оны 12 сарын 19, 19 цаг 33 минут
2024 оны 12 сарын 19, 19 цаг 29 минут
2024 оны 12 сарын 19, 19 цаг 25 минут
Үйтэн хуар

[video=] ...

2024 оны 12 сарын 19, 19 цаг 22 минут
2024 оны 12 сарын 19, 19 цаг 18 минут
Бид ундны УСНЫ ТӨЛӨӨХ ДАЙНААС зайлсхийж чадах уу!

 Цэвэр усны эрэлт улам бүр өсөж, харин нөөц нь багасаж байгааг ...

2024 оны 12 сарын 19, 19 цаг 09 минут
2024 оны 12 сарын 19, 19 цаг 09 минут
2024 оны 12 сарын 19, 19 цаг 00 минут
2024 оны 12 сарын 19, 18 цаг 53 минут
Хун галуу

[video=] ...

2024 оны 12 сарын 19, 18 цаг 47 минут
2024 оны 12 сарын 19, 18 цаг 39 минут
Дэлхийн нүүрсний хэрэглээ түүхэн дээд хэмжээнд хүрчээ

 ПАРИС, 2024 оны арванхоёрдугаар сарын 18 /TASS/. Дэлхийн даяарх ...

2024 оны 12 сарын 19, 16 цаг 51 минут
Зэсийн ханш 2025 онд ямар байх вэ

 2024 оны тавдугаар сард зэсийн үнэ тонн нь 11500 ам.долларт хүрч, ...

2024 оны 12 сарын 19, 09 цаг 26 минут
“Эрдэнэс тавантолгой” баяжуулсан нүүрсээ тээвэрлэж эхэллээ

 "Эрдэнэс Тавантолгой” ХК -ийн Нүүрс баяжуулах үйлдвэрийн анхны ...

2024 оны 12 сарын 18, 09 цаг 01 минут
"Эрдэнэс Тавантолгой"-д МАН, "Эрдэнэт үйлдвэр"-т АН хүнээ томилно

 Хамтарсан Засгийн газар байгуулсны онцлог нь намууд яам, агентлаг, ...

2024 оны 12 сарын 18, 08 цаг 37 минут
2024 оны 12 сарын 17, 21 цаг 10 минут
Нүүрсний үнэ тонн тутамд 24.2 доллараар буурчээ

БНХАУ-руу хийсэн нийт экспортод чулуун нүүрсний экспортын эзлэх хувь 2024 ...

2024 оны 12 сарын 17, 12 цаг 20 минут
Оны өмнө онцлох сэдэв: Чайна Энержи

 2025 оны төсөв тойрсон улс төр намжив. "Хэсэг нөхөд улсын төсвийг ...

2024 оны 12 сарын 17, 12 цаг 08 минут
Оросын ачааны хөлгүүд эвдэрч, Хар тэнгист их хэмжээний нефть асгарчээ

 Нефть ачиж явсан Оросын хоёр хөлөг Хар тэнгис орчимд явж байхдаа ...

2024 оны 12 сарын 16, 13 цаг 04 минут
Банкны болон төрийн байгууллагын үйлчилгээг нэг дороос авааарай

Голомт банк үйлчилгээгээ харилцагчдадаа хүртээмжтэй хүргэх зорилгоор ...

2024 оны 12 сарын 13, 14 цаг 51 минут
2024 оны 12 сарын 12, 22 цаг 49 минут
Ээзгий нь хүнд металлыг биеэс гадагшлуулж, цацрагийн нөлөөнөөс хамгаалдаг

  Ээзгий нь элэгний өвчнийг илаарьшуулах, хүнд металлыг биеэс ...

2024 оны 12 сарын 12, 15 цаг 56 минут
“Эрдэнэт”-ийн 49%-ийн шүүх хурлыг НЭЭЛТТЭЙ явуулмаар байна

  -Хөшигний ард юу байгаад хэргийг гацаагаад байна вэ?- ...

2024 оны 12 сарын 12, 15 цаг 51 минут
Голомт банк 2024 оны “МОНГОЛ УЛСЫН ШИЛДЭГ БАНК”-аар тодорлоо

  Олон улсын банк санхүүгийн салбарын чиг хандлагыг тодорхойлогч The ...

2024 оны 12 сарын 12, 13 цаг 47 минут
УРАН: Аманд орсон шар тос

  УИХ-аар Цөмийн энергийн тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах ...

2024 оны 12 сарын 12, 12 цаг 00 минут
Сирийн нөхцөл байдал нефтийн үнэд нөлөөллөө

 Ойрхи Дорнодын нөхцөл байдлын улмаас нефтийн үнэ өсөж байна. ...

2024 оны 12 сарын 12, 11 цаг 26 минут
ОПЕК+ үнээ барихын тулд хоёр жил нефть олборлолтоо бууруулна

 Газрын тос олборлогч улсуудын ОПЕК+ байгууллагын ээлжит ...

2024 оны 12 сарын 12, 10 цаг 35 минут
Зэсийн олборлолт нэмэгдэхтэй холбоотойгоор Рио Тинто орлого, ашгийн таамгаа нэмэгдүүлжээ

 Австралийн уул уурхайн аварга Рио Тинто (RIO.AX) ирэх онд Монгол ...

2024 оны 12 сарын 11, 10 цаг 31 минут
Голомт банк: Apple Pay нээлтийн арга хэмжээг зохион байгууллаа

Голомт банк үүсгэн байгуулагдсан цагаасаа хойш Монгол Улсын банкны салбарт ...

2024 оны 12 сарын 11, 10 цаг 21 минут
2024 оны 12 сарын 11, 09 цаг 37 минут
Тэд бидний тухай: Монголын нүүрс ялав

 Сүүлийн хоёр жилийн хугацаанд Хятад улсын далайн нүүрсний импортын ...

2024 оны 12 сарын 10, 15 цаг 37 минут
“Гашуунсухайт төмөр зам” ХХК-ийн захирал асан Х.Ганболд “гашуун түүх” хүүрнээд эхэлжээ

  Улс төр, эдийн засгийн нэг хэлц үүссэн. “...Монгол Улсад ...

2024 оны 12 сарын 10, 15 цаг 29 минут
Орхигдсон уурхайгаас 150 хүнийг аварчээ

 Өмнөд Африкийн зүүн хэсгийн Мпумаланга муж дахь орхигдсон уурхайгаас ...

2024 оны 12 сарын 10, 11 цаг 58 минут
Д.Загдзав: "Оюутолгой" ХХК-д аудит хийж, олон сая ам.долларын акт тавьсан

 УИХ-ын Төсвийн байнгын хорооны хуралдааны үеэр Үндэсний аудитын ...

2024 оны 12 сарын 10, 11 цаг 56 минут
Голомт банк Apple Pay-ийг Монгол Улсад анхлан нэвтрүүллээ

Монгол Улсын иргэд тэр дундаа Голомт банкны харилцагчид дэлхийн 800 сая ...

2024 оны 12 сарын 10, 11 цаг 46 минут
Mining: Энэтхэг Монголд чухал ашигт малтмалын хайгуул хийнэ

 Энэтхэг улс  ашигт малтмалын тээвэрлэлт хийх урьдчилсан гэрээ ...

2024 оны 12 сарын 10, 11 цаг 09 минут
2024 оны 12 сарын 09, 13 цаг 22 минут
Л.Оюун-Эрдэнэ Бахрейны Хаант Улстай харилцаа, хамтын ажиллагаагаа идэвхжүүлнэ гэжээ

Монгол Улсын Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ Бахрейны Хаант Улсын Хунтайж ...

2024 оны 12 сарын 09, 09 цаг 13 минут
Голомт банк худалдан авалтын бодлогоороо эмэгтэй бизнес эрхлэгчдийг дэмжиж байна

Аливаа бизнесийн байгууллагууд өөрийн үйл ажиллагаанд ашиглах бараа ...

2024 оны 12 сарын 07, 13 цаг 55 минут
Хятад улс 80 тэрбум долларын үнэлгээтэй дэлхийн хамгийн том алтны ордыг нээжээ

 Хятад улс 80 тэрбум ам.доллар буюу 63 тэрбум фунт стерлингийн ...

2024 оны 12 сарын 07, 12 цаг 07 минут
http://www.ord.mn

Санал асуулга

Тавантолгойн хувьцааг иргэдэд бэлнээр тараах нь зөв үү?

Зөв
Буруу
Мэдэхгүй

 
Ханшийн мэдээ
Гадаад хувьцаа
Нью йоркын хөрөнгийн бирж
Нэр Хаалт Өөрчлөлт
BHP Billiton
Ivanhoe Mines
90.53
23.3
1.44
0.00
Австралийн хөрөнгийн бирж
Нэр Хаалт Өөрчлөлт
General Mining Corp
Aspire Mining Limited
0.145
0.52
0.00
-0.02
Лондонгийн хөрөнгийн бирж
Нэр Хаалт Өөрчлөлт
Petro Matd Limited
polo Resources Limited
123.5
5.4
0.00
0.02
Хонконгийн хөрөнгийн бирж
Нэр Хаалт Өөрчлөлт
Mongolian Mining Corporation
Mongolia Energy
9.59
1.14
0.00
-0.06
Торонтогийн хөрөнгийн бирж
 
Шинэ бүтээл

“Этик” продакшны залуус "улсын нууц"-ыг сөхлөө
Металлын ханшийн мэдээ
Нүүрсний ханшийн мэдээ
Уул уурхайн ТОП 25 компани