-УВСЫН ЗАВХАНЧУУД "АМААРАА ШОРОО ҮМХЖЭЭ”-

Монголын урлагийн алтан үеийнхний уран бүтээлүүдийн нэг "Ховор хүмүүс” гэдэг кинон дээр  "Төлөөлөгч ирлээ. Шинэ халаадаа өмсөөрэй, ширээнийхээ бүтээлгийг солиорой” хэмээн хашхиралдаж халаадаа, бүтээлгээ сольж сандралдан гүйдэг инээдэмтэй хэсэг гардаг шүү дээ. Тэгвэл кинонд гардаг энэ үйл явдал 30 гаруй жилийн дараа бидний амьдралд бодитоор өрнөсөн нэгэн хөгжилтэй ч гэмээр, эмгэнэлтэй ч гэмээр явдал Увс аймгийн Завхан суманд өрнөжээ.

Энэ хэрэг цагаан сарын өмнөхөн болжээ. Сумын Засаг дарга Ц.Лхагважав Аймгийн төвдөө ажил хөөцөлдөөд нэлээд завгүй явж байж. Гэтэл гэнэт утас нь дуугарч, танихгүй дугаараас нэгэн залуу утасдсан байна. Улмаар мэнд усаа мэдэлцэж  ээж ааваа  тус сумын уугуул,  өөрөө Оюутолгойд ажилладаг гэж танилцуулаад "Манай удирдлагууд Монгол орны үзэсгэлэнт газруудаар аялахаар боллоо. Би танай сумыг санал болгосон. Удахгүй очино. Очихдоо 50 гаруй гэр бүлд нэг сая төгрөгийн өртөгтэй бэлэг өгч, шаардлагатай хөрөнгө оруулалтын асуудлуудыг шийднэ. Оюутолгой компаниас жил бүр нэг сум сонгон авч, 50 хүнд туслалцаа үзүүлдэг юм. Би ирэх жил болох сумынхаа 90 жилийн ойд зориулан энэхүү тусламжийг сумандаа өгөх санаатай. Манай байгууллагаас бага оврын машин юмуу 7000 ам.доллар өгдөг. Танайх алийг нь авах вэ” гэхэд сумын Засаг дарга "7000 ам.долларыг авъя” хэмээсэн байна. Ингээд ийм сайхан мэдээ сонссон сумын засаг дарга магнай хагартал баярлаж, өнөө чухал ажлаа ч хаяад шууд сумын зүг хүлгийн жолоо залсан гэнэ. Ингээд сумандаа очоод ИТХ-ыг яаралтай хуралдуулан, Оюутолгойн удирдлагуудыг хүлээж авах бэлтгэл хангахыг Тамгын газрынхандаа даалгасан байна.

-ОНГОЦ БУУХ ТАЛБАЙД 30 СМ ЦАС ХЭМЖҮҮЛЖ БЭЛТГҮҮЛСЭН БАЙНА-

Мөн нөгөө сая төгрөгний бэлэг авах 50 өрхийг сонгон шалгаруулах гэсэн биш зүүдээ ярих гээд хулгайгаа ярив гэгч болсон байна. Юу болсон бэ гэхээр  Миний, чиний хүн орууллаа гэж маргалдах зуур тамгын газрын нэг албан тушаалтан "нууц” дүүгээ хүртэл шургуулах гэж зүтгээд олон жил "дарсан” ах дүүс гэдгээ ч нийтэд зарлаж жинхэнэ холион бантан хутгачихаж.Ингэж хөл толгойгоо мэдэхгүй бужигналдаж, бэлэгний төлөө булхайгаа дэлгэж байх хооронд нь өнөөх Оюутолгойд ажилладаг гэх үл мэдэх залуу дахин утасдаж. Улмаар " Бид шууд онгоцоор бууна талбай засаарай. Онгоц 30 см-ийн цастай байхад буучихна” хэмээн захижээ. Сумынхан ч тэр дороо хуучин "ногоон” онгоц буудаг байсан дэнжийг цэвэрлэж талбай бэлтгэх их "бүтээн байгуулалтыг” өрнүүлж, тэр бүү хэл Байгаль орчны байцаагч болон цаг уурын ажилтнуудыг онгоц буух талбайн цасыг 30 см байна уу гэдгийг хэмжихийг үүрэгдсэн байна. Түүнчлэн "Би чамд хайртай” кинонд гардаг шиг гудамж талбайдаа цагаан хоолой барин жагсаж, 90-ээд онд хийдэг байсан субботник хүртэл хийсэн гэх. Бараг айл бүр хашаагаа улаанаар зосдохдоо тулсан гэнэ шүү. Мөн сургууль, цэцэрлэгээс гэр гаргаж бариад, зочдын идээ шүүс хэмээн хонь хүртэл гаргажээ. Естой л хөлгүй найр хийх гэж байгаа аятай юм болсон байна. Мөн ч гэнэн улсууд юм аа.

-ЦАГААН САРЫН БЭЛТГЭЛЭЭ Ч ХОЙШ ТАВИН ОЮУТОЛГОЙН ЭРХМҮҮДИЙГ ХҮЛЭЭЖЭЭ-

Гэтэл Оюутолгойн удирдлагууд ирнэ гэсний яг өмнөх өдөр нөгөөх "Нууц ноёнтон”  дахин залгаж "Бид очих бэлтгэлээ хангаж байна. 50 өрх биш 100 өрхөд бэлэг өгөхөөр боллоо. Яг одоо танай сум руу явах гэж байна. Гэтэл Эрдэнэтэд байдаг манай багш нас бараад манай ангийнхан мөнгө нийлүүлж өгөхөөр болжээ. Гэтэл надад мобайл банк байдаггүй. Та боломжтой бол энэ данс руу 150 ам.доллар шилжүүлээч.” Гэснийг мөн л засаг дарга Ц.Лхагважав ёсоор болгож 200 мянган төгрөг шилжүүлжээ. Ингээд зочид ирэх өглөө 09:00 цагт сум даяараа гангалан 30 см цастай болгон тэгшилсэн онгоц буулгах талбайдаа баяр ёслолын байдалтай цуглацгаажээ. Бэлэг авахаар сонгогдсон 100 айлынхан бүгд л үйтэн хуар, торгон дээлээр гангарцгаасан байж. Мөн сумын хэмжээнд гуравхан байдаг жийп машинаа асаалттай зогсоож хөл хөөрцөг болсон ч нар хэлбийтэл онгоцны байтугай шувууны сүүдэр харагдаагүй байна. Гайхаж, цөхөрч ядарсан сумын иргэд засаг даргаа нөгөө хүнрүүгээ утасдахыг шаардаж эхэлж. Ингээд залгатал өнөө дугаар нь холбогдох боломжгүй гэх хариу өгчээ. Ингээд засаг дарга нь лавлах оператор руу утасдаж, МИАТ-ын дугаар авч залгажээ. Гэтэл МИАТ-аас "Манайд өнөөдөр хувийн нислэг үйлдэнэ гэсэн хуваарь байхгүй” хэмээн хариулсан байна.  Ийнхүү бүхэл бүтэн нэг сумынхан ийнхүү хулхидуулснаа мэдэж, ёстой л хэлэх үггүй болцгоон, нүүр нүүрээ даран гэртээ харьцгаасан байна. Ингэж сум даяараа залилуулж, ердөө үнэн худал нь мэдэгдэхгүй үгэнд жаахан хүүхэд шиг хууртсан засаг даргаа ичиг ичиг хэмээн шивэр авир хийгээд л өнгөрсөн төдийгүй хэт хөнгөн, нягталж шалгаагүй мэдээллийн улмаас долоо хоног гаруй цагаан сарын бэлтгэлээ ч хийж чадалгүй хөлдөө хөгөө чиржээ. Ямартаа ч бодит амьдралд тохиолдсон энэ хөгтэй ч гэмээр явдалд ямар нэгэн дүгнэлт хийхийг хүссэнгүй. Уншигч та бүхэн дор бүрнээ тунгаана биз.